LİTERA/SANAT ve EDEBİYAT

Bir öykü her zaman daha fazla anlatır. Bir öykü, kelimelerin ötesine geçer ve bizi insanlığın derinliklerine sürükler. Psikanalizm, bu öyküyü anlatmanın, insanın en derin hakikatine ulaşmanın bir yoludur. Ancak bu yol, kimi zaman yüzleşme, bellek ve hakikat kavramlarının iç içe geçtiği bir labirent gibi karmaşıktır.

" KAÇTIĞIM BÜTÜN SAVAŞLARIN YARALARINI TAŞIYORUM." der Fernando Pessoa. Bana göre kaçmadığımız, kaçamadığımız savaşların da izleri bizde gizli saklı bir yerlerde kalır. Ancak burada bir fark var; birinde vazgeçiş, görmezden gelme, diğerinde yüzleşme, çaba vardır.

Spinoza üzerine Türk felsefesinde değerli çalışma ve katkılarını, bir tesadüf gibi, filozofun kısa sürmüş yaşamına benzer biçimde erken yaşta aramızdan ayrılmış Türk sosyolog-düşünür, yazar Ulus Baker'in dilinden okumuştuk. “Her felsefecinin bir Spinozası vardır” deyişine uygun olarak, Baker, Spinozacılığı kullanışlı bir felsefe diye tanıtıyordu.

Aziz Nesin’le birlikteyken dikkatli olmak zorundaydık. Hazır cevap, esprili, yanlış ve eksiklerde düzensizliklerde bir yanardağın yanında oturduğumuzu çok iyi bilirdik. Bazen kızardı. Kızgınlığı düzenin başıboşluğuna, soyguncuya, devleti soyanlarıydı.

Warhol'un sanatında sadece materyalizmi görmekten ruhu her yerde görmeye gidebilirsiniz. Çorba kutuları? Kutsal ayin. Marilyn'in gizemli yüzü? Bizans ikonu; Warhol'un ebeveynleri şimdi doğu Slovakya olan yerden gelmiş ve o, Byzantine Katolik inancıyla büyütülmüştü. Ve Marilyn diptych'de Monroe'yu modern bir şehit olarak tasvir etmek için Orta Çağ Hristiyan yüksek altar geleneğini açıkça kullanır.

Türk basınına göre 11 kişi, bazı Yunan kaynaklarına göre 15 kişi öldürülmüş. Sabancı Üniversitesi öğretim üyesi Dr. Dilek Güven'in Sabah gazetesine verdiği röportaja göre ölü sayısının az oluşu gruplara "ölü olmasın" emri verilmesi sebebiyledir. Resmî rakamlara göre 30 kişi, gayriresmî rakamlara göre 300 kişi yaralanmıştır. * Dil yarası bile en büyük yare iken, suç var mı, suçlu kim ayırt etmeden bodozlama insan öldürmenin yarası nasıl şifa bulur? Şifa bulur mu? Yaradır kapanır mı?

Avni Anıl, İzmir’le özdeş, naif, beyefendi, alçak gönüllü, tam bir gönül adamıydı. Onu Alsancak’ta, Sevinç Pastanesi’nde görürdüm. Kendi dünyasında, kim bilir kafasında hangi nota, hangi ezgiyle boğuşuyordu, hep merak ederdim. İçten bir gülümseme yollar, bu dünyalara değişilmezdi. “Bu akşam bütün meyhanelerini dolaştım İstanbul’un” şarkısını bilmem şu sanatçı seslendirecek. Beste Avni Anıl… Bu anonsu kim bilir kaç kez duymuştuk radyodan, televizyondan. İşte o büyük sanatçı karşınızdadır. Sanatın sanat olduğu yıllarda hem de.

Avustralya'nın kıyılarında, Güney Afrika topraklarının esintileriyle dolu bir yürek, yazar ve akademisyen J.M. Coetzee'nin sıra dışı kaleminden yeşermiş ve düşlerin dokusunu işlemiştir. Coetzee, edebiyatın en özgün yapıtlarından birini, "Barbarları Beklerken"i kaleme alarak okurlarını sihirli bir yolculuğa davet eder.

“Çekiç” mi dedim? Yo hayır, birinin (Okay) elinde kalemi, berikinin (Yaman) elindeyse fotoğraf makinesi… Biri bir sayfaya yerleşmiş, beriki, karşısındakine… Birlikte ‘Sözlerin İzleri'ni dökmüşler kâğıda. Ardışık, ama kimin kimi izlediğini söylemesi zor. Kimi zaman bir imge sözü betimliyor, kimi zamansa söz imgeyi. Her ikisinin estetiği de yıllardan damıtılmış.

Bir de o yara bandını yavaş yavaş kaldıranlar var. Sizi sevdiğinden yapar aslında bunu. Hiç de kötü bir niyeti yoktur ama acıtır sizi. İşte ben, bir süredir yaralarımı sarmıyorum. “Açıkta kalsın, çabuk iyileşir” derdi babaannem, onu dinliyorum… Bu bana içimi asıl kendime dökme fikrini verdi.

Roman, temelde aylaklığı yermek için yazılmış gibi görünse de yazarın diyalektik kavrayış gücü ile yarattığı karakterler, ender sıklıkta karşılacağımız tipte ele alınmış. Bunu en iyi örneği ailenin büyük damadı Davut Bey. Sürekli olmayacak işler tasarlayan Davut Bey, aylaklığın da verdiği durumu ile kendini Yunan mitolojisi anlatılarda geçen "Altın Post"un peşine düşmeye, nereseyse ömrünü adıyor.

“Can Yücel şiiri, modernist şiirin bittiği yerleri imlemesi açısından ancak yeni bir dönemin şiiri olarak algıladığında kendisini ele vermeye başlayacak bir şiirdir.”