Öteki Metinler/Akademik göz

20. yüzyılın sonlarında ön plana çıkan küçürek öykü, kısa, yoğun ve düşündürücü niteliğiyle modern çağın gereksinimlerine cevap veren yeni bir türdür. Bu türün yazarları eserlerinde, bir yere ait olamamanın yarattığı huzursuzluk, hiçlik ve yalıtılmışlık duygusunu yansıtmayı amaçlar.

Yolculuk, insanlık tarihinin ana konularından biridir. Tarih, bir yönüyle göçlerin, seferlerin ve bir mekânı terk edişlerin hikâyesidir. Bu sebeple de yolculuk dinî kıssalardan mitolojiye, mitolojiden efsaneye, hikayeyeden şiire kadar edebiyat metinlerinin vazgeçilmez bir ana teması olmuştur.  Yolculuk fizik planında olabileceği gibi maddeden mânâya, mânâdan maddeye, ya da tamamen mânâ düzleminde de ilerleyebilir. Sözgelimi Mevlânâ Celâleddin Rûmî’nin Belh’ten Konya’ya gelmesi fizik planda bir yolculuktur.

Feminist eleştiri, topluma egemen olan modernist holistik kavrayışın tartışılmasından doğan kültürel çalışmaların bileşenlerinden biridir. Bilindiği gibi feminist hareketin ilk dalgası modernleşme projesiyle karşılıklı ilişki içerisinde gelişmiştir.

Bu çalışmada John Berger, Sven Bloomberg, Chris Fox, Michael Dibb, Richard Hollis tarafından hazırlanan “Görme Biçimleri” adlı kitabın bir değerlendirmesi yapılacaktır. Kitabın yazarından kısaca bahsedecek olursak; 2017 yılında kaybettiğimiz John Berger 1926 yılında Londra’da doğdu. Berger, etkili bir sanat eleştirmeni olmakla birlikte senaryo yazarı, romancı, belgesel yazarı ve ressam olarak da tanınıyor.

Bilge Karasu’nun Gece’de yazarlık müessesesini sarsıp, kesintili, dağınık, parçalı, boşluklu ve kendini sorgulayan bir anlatı kurmasının ve bu yolla da yazarı öldürmesinin ardında da 'Aydınlanma' bakışından, ‘büyük anlatı’ ve ‘Tanrı-yazar’dan duyulan böyle bir şüphe yatıyor denebilir. İronik ve distopik bir siyasi roman diye tanımlanabilecek Gece üzerine söylenebilecek çok şey var.

“Kurmaca Nasıl İşler?"i okumak, eğlenceli ve interaktif bir eylemin ötesinde bugüne kadar bir biçimde değerlendirilen kitaplarla, Wood’un okuma şansına sahip olmadığı kitaplara yeniden başka bir gözle bakmayı geçerli kılıyor. Farklı dillere çevrilmemiş, çevrilmesi gibi bir gayretin de henüz olmadığı pek çok yazarımızın uluslar arası düzeyde eleştirinin odağında olabilecekken bunun ihmal edilmesi doğrusu bir burukluk yaratıyor. Elbette bu, ayrı konu ama eleştiri kitaplarında aynı yazarların eserleriyle karşılaşmak, ötekini görmeyen ya da görmezlikten gelen veya yok sayan bir anlayışın ürünü.

Bu yazı “sözün büyücüsü” Yaşar Kemal (Andaç, 2012) ile büyülü gerçekçilik akımının Latin Amerikalı usta temsilcisi Gabriel Garcia Marquez’den birer esere odaklanarak iki yazarı birlikte düşünmek üzere yola çıkmıştır. Bu çerçevede değerlendirilecek ilk eser, Kemal’in Dağın Öte Yüzü üçlemesisin ilk kitabı Ortadirek’tir. Kitap, ilk defa 1960 yılında Remzi Kitabevi tarafından basılmıştır. Kemal’in Dağın Öte Yüzü üçlemesi düş ile gerçek arasına sığınan yoksun köylülerin trajedisinden üç ayrı kesittir. Üçlemenin öteki kitapları, sırasıyla Yer Demir Gök Bakır ve Ölmez Otu, yoksul köylülerin Toroslar’ın iki yüzündeki yaşamına odaklanırken; Ortadirek, büyük oranda topraksız köylülerin pamuk tarlalarında ırgat olarak çalışmak üzere kutsanmış Çukurova topraklarına doğru inişine adanmıştır.

20. yüzyılın sonlarında ön plana çıkan küçürek öykü, kısa, yoğun ve düşündürücü niteliğiyle modern çağın gereksinimlerine cevap veren yeni bir türdür. Bu türün yazarları eserlerinde, bir yere ait olamamanın yarattığı huzursuzluk, hiçlik ve yalıtılmışlık duygusunu yansıtmayı amaçlar.